հասարակագիտություն

Վասպուրական տարազ

Վանա լճի ավազանի գավառներում նկատվում էր կանացի զգեստների երկու համալիր։Առաջին անվանդականն էր, որի փոփոխակները տարածված էին Տուրուբերանի, Աղձնիքի և Փոքր Հայքի որոշ գավառներում։ Սակայն 1915թվականի կոտորածների հետևանքով վերացան։

Տոնական վերնազգեստը ձևաածքով չէր տարբերվում ամենօրյա զգեստներից, զարդարման հատուկ ձև ուներ , որը տարածված էր գրեթե ամբողջ Վասպուրականում ։ Վերջին վերնազգեստի կրծքամասի եզրին մինչև գոտկատեղը ամրացվում էր արծաթյա շամշիկ զարդը, որը բաղկացած էր մեծ ու փոքր 12 աղավնաձև տախտակների շարանից, մեկընդմեջ դասավորված , կարճ շղթաներով , կախիկ զարդերով հանդերձ։Շամշիկն ամրացվում էր զգեստի վրա ՝ լինելով նրա ամբաժան մասը ։ Վերնազգեստի զարդարման ձև էին նաև թիկնամասի քղանցքի զարդագծերը, որ առաջանում էին մանուսայի գործվածքից և տեղադրվում էին լայնակի։

Վասպուրականի կանացի տարազի երկրորդ համալիրը, որն առաջինի կատարելագոործումն էր, մշակվել էր 19-րդ դարի վերջերին Վան քաղաքում, այս համալիրը նույնպես վերացավ 1920-ական թթ, վերջերին։

Զգեստը ձևում և կարում էին կանայք, կիրառելով ձեռքի կարաձևերը ՝ շուլալ կարը և թակալակարը։ 19-րդ դարի կեսերին Վասպուրականում խիստ սակավ թվով դերձակներ կային։ Ընդ որում դերձակությամբ զբաղվում էին միայն տղամարդիկ ՝ կարելով թե տղամարդու թե կանացի զգեստներ։

Առաջին համալիրի հիմնական բաղկացուցիչ մասերից էր վերնազգեստը իր երեք տարբերակներով։ Սովորաբար կանայք հագնում էին երկու-երեք , իսկ տոն օրերին ՝մինչև հինգ վերնազգեստ։ Նման դեպքում մեկը մյուսից կարճ էր կարվում մոտ 5-սմով, որպեսզի յուրաքանչյուր զպուն վերնազգստի քղանցքը նեղ շերտով երևար։

Կանացի տարազի առաջին համալիրի բաղկացուցիչ մասերից էր կարմիր գույնի բամբակյա կամ էլ մետաքսյա ղանավուզ կտորից կարված վարտիքը , որը կարվում էր երկար և երևում էր բոլոր զգեստների տակից 10-15սմ։

Վասպուրականում կանաց զգեստի համալիրում առկա էր նաև տաք վերնազգեստ դալման, որը ձևանցքով նման էր Կարինի կանանց ջուպպայի ձևանցքին։Դալմա հագնում էին հարսները և հարուստ չափահաս կանայք։

Վասպուրականի կանանց հագուստների համալիրում կարևոր նշանակություն ունի նաև գոտին՝մեջկապ կոչումով։ Այն կարում էին բրդյա կտորից, որը մի քանի անգամ փաթաթվում էր մեջքին։Տարաշված էր նաև արծաթյա գոտու գործածությունը։

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *